Diyanet İşleri Başkanlığı’nın talebi doğrultusunda Etraf ve Şehircilik Bakanlığı, 2015 yılında Kadıköy rıhtımına cami projesi hazırlamıştı. ‘Ulu Cami’ ismi verilmesi planlanan proje, mevcut atık su arıtma tesisinin yanında bulunan ve İSKİ’nin ileri biyolojik arıtma tesisi yapmayı planladığı alanda kalan 30 bin metrekarelik dolgu alanına yapılacaktı.
Hâlihazırda otopark olarak kullanılan alana yapılması planlanan cami, şadırvan, kültür merkezi ile yeraltı otoparkı projesine; İstanbul 5 Numaralı Kültür Varlıklarını Müdafaa Bölge Konseyi 9 Kasım 2017 tarihli kararı ile onay vermişti.
OY BİRLİĞİ İLE İPTAL KARARI ÇIKTI
Kadıköy Belediyesi de heyet karanın iptali için Kültür ve Turizm Bakanlığı’na dava açtı. Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin de müdahil olduğu davada karar çıktı.
Mahkeme Kadıköy rıhtımında dolgu alanı üzerinde yapılması planlanan, cami, şadırvan, kültür merkezi ve başka hizmetler yapısı ile yeraltı otoparkı yapısına ait projenin uygulanmasında sakınca olmadığına ait İstanbul 5 Numaralı Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Konseyi kararında ve projede hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna vardı.
Mahkeme, 23 Kasım 2020 tarihinde istinaf yolu açık olmak üzere dava konusu sürecin iptaline oy birliği ile karar verdi.
UZMAN: TARİHİ KENTSEL PEYZAJ ALANININ BİR MODÜLÜ
Davaya bakan İstanbul 3. Yönetim Mahkemesi tarafından hazırlatılan uzman raporunda kıymetli tespitler yapıldı. Raporda, kelam konusu alanın “Haydarpaşa Garı ve Etrafı Kentsel ve Tarihi Sit Alanı”, “Kadıköy Kentsel Sit Alanı” ve komşuluğundaki “Etkileşim-Geçiş Alanı”nda kaldığı, kıyı boyunca uzanan kıymetli bir “Tarihi Kentsel Peyzaj” alanı olduğu belirtildi.
Bu alanın, eşsiz kentsel silüetiyle İstanbul’un en kıymetli miras kıymetlerinden Sultanahmet Camii, Ayasofya ve Topkapı Sarayı’nın yer aldığı İstanbul’un “Dünya Miras Alanları”ndan birinin çabucak karşısındaki pozisyonu ile daha geniş bir “Tarihi Kentsel Peyzaj” alanının bir kesimi olduğu vurgulandı.
“Kadıköy Kentsel Sit Alanı”nın komşusu olan çerçevesinde gelişen toplumsal ve kültürel hayatın gereklerini kolaylaştıran bu alanın “Etkileşim-Geçiş Sahası” pozisyonundan çıkarılmasının bütüncül bir sorunun oluşmasına neden olacağına dikkat çekildi. Bu nedenlerle, dava konusu alanın etkilenme-geçiş alanı pozisyonundan çıkarılmasına ait muhafaza heyeti kararının bilimsel müdafaa kriterlerine uygun olmadığı saptandı.
TESCİLLİ YAPILARLA ÇEVRİLİ
Raporda Kadıköy Rıhtım bölgesinin; Haydarpaşa Garı, İskele Camii, Şehremini Binası, Eski Hal Binası, Eski İskele Binası ve Karakol Binası üzere tescilli yapıları ve bu yapılar etrafında gelişmiş toplumsal dokusuyla kentsel sit alanı özelliklerini tam manasıyla yansıttığı belirtildi.
Bölgenin etrafıyla de bir bütün olduğu, bu bütünlük kapsamında, bu değerli tarihi kent dokusunu baskılayacak, sıkıştıracak yahut kentsel sit alanının imajını bozacak uygulamaların önüne geçmek emeliyle, etkilenme-geçiş alanları belirlenerek yürürlüğe konulduğu anlatıldı.
“CAMİ İÇİN UYGUN BİR YER DEĞİL”
Planlarda önerilen kullanım değişikliğin münasebeti olarak etrafın dini tesis alanına gereksinim duymasının gösterildiği aktarılarak “Heyetçe yapılan incelemede, o bölgedeki mahallelerin yürüme aralığında bulunan 4 adet caminin kapalı alanları üzerinden hesaplama yapıldığı, dava konusu alanda önerilen caminin ise bölgenin çeperinde, erişim açısından bölgenin uzak ucunda kaldığı ve rıhtım bölgesi olarak anılan bölgeye uzak olduğu, bu bakımdan yer seçimi açısından kararın isabetli olmadığı” tespiti yapıldı.
“İSTANBUL İÇİN DEĞERLİ BİR OTOPARK”
Kadıköy Meydanı’nın; deniz otobüsü, vapur, motor, metro, tramvay, otobüs, minibüs, dolmuş çizgilerinin tümünün kesişim noktasında olduğu, dava konusu alanın da ağır bir transfer alanı olduğu belirtildi.
İstanbul’daki trafik problemini çözmek üzere, mahallî idarenin toplu taşımayı özendirme siyasetinin gereklerinden birisi olarak; dava konusu alanın otopark olarak kullanıldığı, hem ‘park et-devam et’ anlayışıyla toplu taşımaya olan katkısı, hem uzun vadeli park imkanı vermesi hem de Anadolu yakasının tümü için Avrupa yakasına araçsız geçiş imkanı sağlaması bakımından, İstanbul metropolü için gerekli bir otopark alanı olduğu kaydedildi.
Bölgenin “Etkilenme-Geçiş Alanı Alanı”ndan çıkarılmasının sadece Kadıköy Rıhtım mevkiini değil, Mühürdar ve Moda üzere tarihi kent dokusuna sahip yerleşim alanlarını da etkileyeceği tabir edildi.
Sözcü
