Ayasofya’da Fatih’in iradesine uyulmadı

Ana Sayfa Kültür-Sanat 25 Ekim 2020 3 Görüntüleme

Ayasofya’da Fatih’in iradesine uyulmadı

Batuhan SERİM

Mert ÖZ

Ayasofya, 24 Temmuz’da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın da katıldığı bir merasimle 86 yıl sonra ibadete açıldı. İstanbul Rehberler Odası İdare Konseyi Lideri ve sanat tarihçisi Yrd. Doç. Dr. Sedat Bornovalı, ortadan geçen 3 ay içerisinde Ayasofya’da yaşanan dönüşümü SÖZCÜ HaftaSonu’na anlattı. Bornovalı, açılış sürecinde telâşlı davranıldığını, yordam ve temellerin güç algılanır halde yürütüldüğünü savundu. Giriş çıkışlarda oluşan yoğunluğun yıpranma riskini artırmış olabileceğini lakin yönetimin uygulamalarında kültür varlığına ziyan verici olumsuzluk tespit etmediğine vurgu yapan Bornovalı, Ayasofya’da yapılan değişikliklerin ayrıntılarını da tek tek yorumladı.

Ünlü İsa mozaikleri ip ve kumaş örtülerin bulunduğu bir düzenek ile kapatılıyor.

HALILAR: Ayasofya’nın taban katında makine halıları tercih edildi. Çabukla yürütülen çalışmada makine halılarının kullanılması kaçınılmazdı. Lakin bundan sonra, arşivlerdeki Osmanlı dokümanlarından de netlikle bildiğimiz üzere Uşak’ta dokunmuş ve renkleri mevcut halılardan farklı el halılarının kullanılması daha dengeli olacaktır.

ONARIM: Ayasofya’da mozaiklerin değerli örneklerinin bulunduğu üst kat, mescide dönüştürülmen evvel devam eden onarım çalışmaları nedeniyle ziyarete kapalı. Yakın vakitte halka açılmasını bekliyoruz.

MOZAİKLER: Taban katta, ibadet yerinin dışarısında kalan ve kapı üstünde yer alan iki kompozisyon, açılır kapanır sistem kurulmadığı için birkaç hafta kapalı kaldı. Mihrabın üstündeki Meryem Ana mozaiği ise namaz saatlerinde görüşe kapatılıyor. Fatih Sultan Mehmet tarafından Ayasofya’nın cami yapılmasından itibaren, Osmanlı İmparatorluğu’nun yükseliş devrine kadar örtülmemiş. Evraklar 1710 yılına kadar açık olduğunu kanıtlıyor. Yeni uygulamayla namaz saatleri dışında kimi saatlerde görüşe açık kalıyor. Vakıf kurucusu olan Fatih Sultan Mehmet’in iradesine uymak maksadıyla Ayasofya tekrar cami haline gelirken, bu mozaik konusunda neden Fatih’in kararlarına uymak yeğlenmedi bilemiyorum.

Namaz saatlerinde üstleri kapatılıyor

Ayasofya’nın mozaiklerin üstünde perdeler bulunuyor. Kapının üzerindeki İsa mozaiklerinin örtülmesinde de 3 modüllü, figürü muhakkak ölçüde kapatan perde sistemi kullanılıyor. Namaz saatlerinde kapalı kalırken, başka vakitler kısıtlı olarak sergileniyor.

Halılar ve ayakkabılık tekrar tasarlanmalı

Bornovalı, Ayasofya’daki dönüşümle ilgili şu teklifleri getirdi:

– Ziyaret ve ibadet hedeflerinin çok netlikle ayrıştırılması gerektiğini düşünüyorum. Nizam içinde gelen ziyaretçilerin yan sokaktaki bir kapıdan yeniden tertip içinde çarçabuk giriş yapmasının olumlu izlenim doğuracağı açıktır.

– Üst katlar da yeniden Osmanlı evresindeki gelenek sürdürülerek rehber eşliğinde, fiyat ödenerek gezilen ziyaret yerleri
olarak farklı bir sirkülasyon programına tabi olmalıdır.

– Namaz emelli gelen ziyaretçilerin muhtaçlıklarının idaresinin daha profesyonelleşmesinde fayda olacaktır. Müzeyken ziyaretçilerin sirkülasyonu açısından son derece sağlıklı yürütülen hizmetlerin tıpkı seviyeye dönmesi, milletlerarası platformlarda da ülkemizin prestijini artıracaktır.

– İç düzenleme açısından da aceleye getirilen birçok adımın kapsamlı biçimde tekrar kıymetlendirilmesi yüz akı oluşturacak seviyeye ulaştırılması temel olmalı. Halılardan tutunuz, Ayasofya üzere bir yapıta hiç yakışmadığını düşündüğüm, ayakkabılıkların özgün ve estetik bir dizaynla yenilenmesi de dahil.

Gli’nin yerini Ankara kedisi Kılıç aldı

2004’te Ayasofya’da doğan Gli, namı dünyaya yayılmış bir fenomendi… Eylül ayından bu yana sıhhati kötüleştiği için kalabalıktan uzak bir odada yaşıyor. Ayasofya’nın yeni sembolü Kılıç…