Salgınla gayret kapsamında hafta sonu sokağa çıkma kısıtlamasında alkol satan monopoller kapalı olacak. Birebir vakitte alkol satışı yapılan marketlerde de satışa müsaade verilmeyecek. Halk tarafından, bilhassa inhisar bayileri tarafından, reaksiyonla karşılanan karar tartışmalara yol açtı. Tartışmaların odağında iktidarın corona virüsü mazereti ile hayat biçimine müdahale ettiği argümanları yer alıyor.

Türkiye’de son yıllarda kamusal alanlarda alkol tüketimi dahil alkol satışı, alkollü içkilerin kültür sanat eserlerinde görüntülenmesi üzere mevzularda kamunun eli her geçen gün daha fazla hissediliyor. Evvel son yıllarda alkolle getirilen sınırlama ve yasakları bir hatırlayalım:

• *Saat 22.00’den sonra alkol satışı yasaklandı.
• *Televizyonlarda yayınlanan dizi, sinema ve müzik kliplerinde alkollü içkinin ‘özendirici görüntülerine’ yer verilmesi yasaklandı.
• *Alkollü içki üretenlerin teşvik, ikram, eşantiyon, promosyon yahut bedelsiz olarak alkollü içki dağıtması yasaklandı.
• *Meskun mahaller ve konaklama yerleri hariç olmak üzere; otoyollardaki ve devlet karayollarındaki yapı ve tesislerde alkollü içki satışı yasaklandı.
• *Trenlerde alkol satışı yasaklandı. 

Hafta sonu uygulanacak olan sokağa çıkma kısıtlamasında monopol bayileri kapalı olacak ve marketlerde alkollü içki satışına müsaade verilmeyecek. Fakat bu yasağın pandemiyle çaba konusunda nasıl bir katkı sağlayacağıysa merak konusu.

“BU YASAK HAYAT HAKKINA MÜDAHALEDİR”

Pekala bu yasaklar hayat üslubuna müdahale mi? Toplum Teorisi ve Politik İktisat üzerine çalışmalar yapan Sabancı Üniversitesi’nden Sosyoloji Profesörü Ahmet Öncü bir çok vatandaşın ‘haksızlığa uğrama’ hissi ile karşı karşıya olduğunu belirtiyor. Öncü sıkıntının hukukun da bir alanı olduğunu tabir ederken, “Normal şartlarda alkol kullanımı üzerinde rastgele bir kısıtlama olmadığına nazaran, bu özel bir durum olarak tabir edilebilir.

‘Bu eserleri satın alma hakkı neye nazaran kısıtlanıyor?’ Bu bir tartışma konusu. Bu durum hak ve özgürlüklerin kısıtlanmasının bir örneğidir. Aslında bir hukuk problemi olarak karşımızda duruyor. Toplumda bundan etkilenen kesim olacaktır ve bu vatandaşlar da kesinlikle haksızlığa uğradıklarını düşüneceklerdir.” diyor.

Sosyoloji Profesörü Ahmet Öncü/Fotoğraf: Sabancı Ünivesitesi

İKTİDAR PANDEMİYLE ÇABAYI FIRSATA MI DÖNÜŞTÜRÜYOR?

Öncü’ye nazaran bu yasak hafta sonu alkol almak isteyen insanların yanı sıra bireylerin alkol alma özgürlüğünün engellenmesine karşı çıkan şahısların de yansısını çekiyor.

Öncü, “Bir küme mağdur olacak, öbür küme da hukuk gayreti olarak görüp özgürlüklerin kısıtlanması manasında fırsatçılık olarak görecektir. ‘İktidar pandemiyle çabayı bir fırsata mı dönüştürüyor?’ Diye bir tartışma tabanı açılacaktır” tabirlerini kullanıyor.

‘DÜNYADA OLDUĞU ÜZERE TÜRKİYE’DE DE SİYASİ KAMPLAŞMA VAR’

Sosyolog Ahmet Öncü, Türkiye’deki siyasi kamplaşmanın bir ayağının da alkol kullanımı olduğunun altını çizdi. Bu kapsamda özgürlük alanlarının kısıtlanmasına vurgu yapan profesör, “Sanki pandemi şartlarında iktidarlar; özgürlük alanlarını kısıtlamayı, kalıcılık ismine fırsata dönüştürdü. Bu kısıtlamaların ne kadarı pandemiyle uğraş için yapılıyor ve ne kadarı siyasi emeller için yapılıyor bir türlü bilinemiyor. Bu durum aslında bir demokrasi sorunu olarak ortaya çıkıyor. Bu kararlar kesinlikle vatandaşlar tarafından tartışma alanlarında reaksiyona karşılanacaktır.” açıklamasında bulundu.

AĞBABA: CORONA İLE GAYRET İLE İLGİSİ YOK

SÖZCÜ’ye açıklamalarda bulunan ana muhalefet partisi CHP’nin Genel Lider Yardımcısı Veli Ağbaba özetle şunları söylemişti:

*Alkol yasağının corona ile gayrette bir ilgisi olduğunu düşünmüyorum, bu büsbütün hayat usulüne müdahaledir.

*Devletin misyonu küçük esnafını korumaktır fakat devlet monopol bayilerini düşman olarak görüyor. Hükümet karar versin virüs ile mi gayret ediyor monopol bayileri ile mi? Bu dükkânlar hangi genelgeye dayanarak kapatılıyor?

*Tekel eseri de sattığı için binlerce esnafa kepenk kapattırmak, esnafı çalışanları ve aileleriyle birlikte cezalandırmak hangi vicdana sığar? Koronadan yeni bir tıp faşizm türetiliyor.

*Kahvehaneleri kapatan iktidar, artık de hafta sonu alkol satışının tümden yasaklayarak sıkıntısının virüs değil, ömür biçimi olduğunu açıkça göstermiştir.

*Alkol satışı için ruhsat alan işletmelere sokağa çıkma kısıtlaması dışında ceza yazmanın maddelerde da hiçbir kararı yoktur.

*Ünlü muharrir George Orwell’in ‘Aslında hiçbir şey yasadışı değildi, zira artık yasa diye bir şey yoktu’ kelamı üzere bu türlü bir idare anlayışından artık akla, mantığa yahut maddelere uymasını da beklemenin de anlamsız olduğu bir periyottan geçiyoruz.

AHMET ÖNCÜ KİMDİR?

Toplumbilim araştırmacısı. Orta Doğu Teknik Üniversitesi İktisat Kısmı mezunu (1985). Tıpkı yerde yüksek lisans yaptı (1987). Sosyoloji doktorasını Alberta Üniversitesinde (Kanada, 1996) tamamladı. ODTÜ’de (1985-87), Alberta Üniversitesinde (1990-96), Bilkent (1996-98) ve Sabancı üniversitelerinde çalıştı.

Araştırma alanları, örgüt sosyolojisi, politik iktisat ve toplum teorisi. Makaleleri; Science & Society, Journal of Historical Sociology, International Review of Sociology, New Perspectives on Turkey, Cultural Logic, Mülkiye, Toplum ve Bilim, METU Studies in Development, Kozmik Kültür, Görüş mecmualarında yayımlandı. Envisioning Togetherness: Politics of Identity and Modes of Belonging, Neoliberalizmin Tahribatı, İktisadi Kalkınma, Kriz ve İstikrar: Korkut Boratav ve Oktar Türel’e Armağan, The Ravages of Neo-Liberalism: Economy, Society and Gender in Turkey kitaplarına kısım yazdı. Andrew Stewart Lisansüstü Muvaffakiyet Mükafatı (1994), Jordin Kaplan Lisansüstü Muvaffakiyet Mükafatı (1995) aldı.

Sözcü