Bilhassa pandemi sürecinde aylarca kapalı kalan ve ikinci dalgada hadiselerin artması ile kısıtlamalarla karşılaşan besin işletmeleri çok kuvvetli günler yaşıyor. Uzun mühlet kapalı kalan gece kulüpleri ve lüks restoranlar için de pandemi sonrası için çokça dert mevcut.
Başlarda şu soru var: Bugün ve aşılama sonrası besin bölümünü ne bekliyor?
Bölüm temsilcileriyle konuştuk. Lüks restoranlar ve ünlü cümbüş yerlerini bünyesinde bulunduran Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği’nin (TURYİD) Lideri Kaya Demirer ve Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği Lideri Ramazan Bingöl sorularımızı yanıtladı.
PAKET SERVİS ESNAFA YETİYOR MU?
Özetle: Yetmiyor.
Turizmciler Derneği Lideri Ramazan Bingöl: Paket servis bölümü tam manasıyla besleyemiyor, getirisi şuan yalnızca acil masrafları karşılamaya yetiyor. İş akışında yüzde 65’lik bir kayıp var. Dalda paket yapabilme kabiliyeti işletmeler ortasında yüzde 35’lerde. Bu istatistikler de bizlere esasen kesimin günü kurtaramadığını ortaya koyuyor. Devlet tarafından verilen teşviklerle bir nebze daha iyileşti durumumuz lakin bu süreçte daha fazla dayanağa muhtaçlığımız var.
LÜKS RESTORANLAR PAKET SERVİSE DÖNER Mİ?
Özetle: Uzun vadede hayır.
Turizm Restaurant Yatırımcıları ve İşletmecileri Derneği (TURYİD) Lideri Kaya Demirer: Yasakların daha sıkı hale gelmesi ile bu tarafa olan iştah artıyor üzere gözüküyor. Lakin konutta lüks ya da rafine yemek belirli bir kapasite ile sonlu kalacaktır, biraz daha catering hizmeti alan firmaların işine göz dikecektir. Tekrar de orta vadede işletmeler açıldığı vakit ana faaliyet alanları yük kazanacak ve lüks ve keyifli yemek segmentindeki paket servis hacminin azalacağını, restoranlara kalacağını düşünüyorum.
PANDEMİ SONRASI ‘RÖVANŞ TÜKETİM’ KELAM KONUSU OLUR MU?
Özetle: Evet.
TURYİD Lideri Kaya Demirer: Geriye dönük unutması çok güç bir kâbus olarak kalmasını ümit edebiliyorum, bugünlerde lakin yapabileceğimiz bu kadar. Aşılama ile kesin tahlile girecek bir sürecin başlaması ve bu formda tünelin ucunun gözükmesi ile çok büyük bir talep patlamasını öngörüyorum. Rövanş tüketim, rövanş gezme, seyahat ve toplumsallaşma üzere kavramları ağır olarak duyacağız.
CİROLAR NE VAKİT ESKİ HALİNE DÖNER?
Özetle: 2022
TURYİD Lideri Kaya Demirer: 2022 yılı ile 2019 yılında bıraktığımız yıllık konuk /ziyaretçi sayılarına ulaşabiliriz. TL bazında ciroyu sorduğunuz vakit farklı ögeler devreye giriyor. Lakin 2021 yılının 2. yarısından itibaren de önemli toparlanma göreceğimizi umuyorum.
EN ZORDAKİ İŞLETMELER HANGİLERİ?
Özetle: Gece kulüpleri ve küçük barlar.
TURYİD Lideri Kaya Demirer: Gece kulüpleri ve sıcak ortam sunan küçük barlar en sıkıntı durumdaki işletmeler, buraların pandemiye karşı talihleri ve işleri güç oldu. Bu çeşit yerlerde daha çok ayakta vakit geçirildiği için temas konusu çok büyük zahmet. Bu sebepledir ki bu cins işletmeler kapalı kaldıkları müddetin uzunluğu göz önüne alınarak farklı biçimde değerlendirilmelidirler.
ESNAFI KURTARACAK CAN SUYU REÇETESİ NE?
TURYİD Lideri Kaya Demirer:
- Kısa çalışma ödeneklerinin taban fiyata yakın bir sayıya çekilmesi çalışanlarımız açısından çok değerli.
- Kredi ertelemesi.
- Yeni kredi kaynakları yaratılırken daha makul faizler ile uzun vadeli 1 yıl ödemesiz 4-5 yıllık krediler gerekli.
- KDV, Kurumlar Vergisi, SGK ödemelerinde ertelemeler.
- Haziran 2021 yılına kadar icra takiplerinde erteleme.
- Yeme içme ve turizm bölümünde muvaffakiyet ile uygulanan KDV indirimlerinin 2021 aralık sonuna kadar uzatılması.
PANDEMİ SONRASI HANGİ YERLER AVANTAJLI OLUR?
Özetle: Hijyene ehemmiyet verenler.
Turizmciler Derneği Lideri Ramazan Bingöl: Pandeminin birinci etabında büyük bir kriz yaşadık. Neredeyse 2,5 ay yalnızca paket yapabildik. Artık bu 2. etapta da elimizde bulunan mevcut yedek akçeleri de tükettik. Süreç umarız bir an evvel sonuçlanır. Bundan sonra işletmelere gelen müşteriler hijyeni, besin güvenliğini ön planda tutan yerlere yönelecektir. Bilhassa açık havada yeri olan işletmeler ile belgelendirme ve sertifikasyona yönelen yerler pandemi sonrası ön plana çıkacaktır. Bu yeni süreçte yedek akçelerimiz de olmadığından hemen devlet eliyle işletmelerin desteklenmesi lazım.
‘AŞILI-AŞISIZ’ MÜŞTERİ AYRIMI OLUR MU?
Özetle: Olursa problemler yaşanır.
TURYİD Lideri Kaya Demirer: Kanımca sıhhat dalı sonrası öncelikle hizmet dalı ve turizm çalışanları aşı olmalı ve birinci etapta işletmelerin çalışanlarının sıhhati denetim altına alınmalı ki, bu da aslında konuklara daha fazla itimat vermek ismine da gerçek bir adım olacaktır. HES kodu riskiniz ile ilgili gerek size gerekse temasa geçmeyi planladığınız öbür şahıslara bilgi vermek ismine hoş bir uygulama. Lakin gönüllülük aslı ile uygulanacak aşının ‘aşı olan vs aşı olmayan’ biçiminde kümelere ayrıştırılması ve buna nazaran tüketici haklarında ayrım yapılması anayasal sıkıntılar yaratabilir diye düşünüyorum. Kamunun çözmesini beklemek daha yanlışsız olacaktır.
Sözcü
