Sıcaklıklar mevsim normallerinin üzerinde seyrediyor. Aralık ayında kar ve soğuk beklerken güneşle karşılaşmak birinci bakışta görüldüğü kadar beğenilen bir gelişme değil.

Sorunun kökeninde iklim krizi yatıyor. Beş yıl evvel Paris’te imzalanan İklim Mutabakatı’nda 2030 yılına kadar endüstrileşme öncesi periyoda nazaran sıcaklık artışının 2 derecenin altında tutulması hedeflenmişti.

Lakin gezegen süratle ısınmaya devam ediyor. Pekala bu bizleri nasıl etkileyecek?

Kış ayının ortasında tişört ile dolaştığına sevinemeyen insanları neler bekliyor?

Uzun yıllar Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü Meteoroloji Kısmı’nda misyon yapan Meteoroloji Yüksek Mühendisi Gökhan Abur’a 7 SORU yönelttik:

1) HAVALARIN SICAKLIĞI OLAĞAN Mİ?

Son beş yıldır sıcaklık trendinde yükseliş mevcut. Bu yükselişi en son 2016 senesinde  görmüştük. 2020 yılı sıcaklık artışında 2016 yılını da geçti. Bilhassa kasım ayı en sıcak aylardan biri oldu. O denli varsayım ediyorum ki, aralık ayının bilgileri açıklandığında yeniden tıpkı sonuçla karşılaşacağız. İstanbul’un ocak ayı ortalaması bile en fazla 8.8 dereceyken, şu devirde sıcaklıklar 15-18 derece aralığında değişiyor. Bu doğal ortalama sıcaklıklara nazaran çok yüksek.

2) MEVSİMLERDE BİR ÖTELENME KELAM KONUSU MU?

Sonbaharı görmeden kış mevsimine, ilkbaharı görmeden yaz mevsimine geçiyoruz. Mevsimlerin uzadığını da söyleyebiliriz. Yaz mevsimi neredeyse eylül ayının sonuna kadar devam ediyor. Yaz daha erken gelip daha geç bitmeye başladı. Bu durum yarı kuraklık bulunan bölgelerde, kuraklığı daha da artırabiliyor. Şu anda Sazlıdere Barajı’nda yüzde 5 düzeyinde su var. Barajın bulunduğu yer rüzgarlı bir bölge. Havalar sıcak olup, bölgede rüzgar da fazla olunca buharlaşmayı artırıyor.

3) KISA VADEDE YAĞIŞ GÖRÜNÜYOR MU?

Geçtiğimiz günlerde Dünya Meteoroloji Örgütü de bir açıklama yaptı. Bu sene La Nina yılı. La Nina, okyanusların soğuması nedeniyle meydana gelen meteorolojik bir olay. Kasım ayından itibaren kendini hissettiren, aralık ayında gitgide güçlenmeye başlayan, ocak-şubat-mart aylarında ise güçlü olmasını beklediğimiz bir olay. Bu da bizi etkileyecek üzere görünüyor. Son bulgulara nazaran 12 Ocak’tan itibaren Marmara Bölgesi ve kuzey kesitlerden başlayan, Trakya’dan gelen soğuk hava var. Bu soğuk hava çok büyük olasılıkla ülkenin büyük kısmını tesiri altına alacak. Bu da çok büyük ihtimalle beklediğimiz kar yağışlarını yağdırabilecek.

Meteoroloji Yüksek Mühendisi Gökhan Abur

4) İKLİM KRİZİNDE BİRİNCİ BÜYÜK RİSKLER NE?

İklim krizinin sonuçları ortasında en başa meteorolojik kuraklığı koyabiliriz. Bunun akabinde hidrolojik kuraklık ve ziraî kuraklık geliyor. Bu kimi eserlerde düşünce çekeceğimizin göstergesi. Kesinlikle yeni tedbirler almamız gerekiyor. Suyun yüzde yetmiş beşini tarım ve sanayi kullanıyor. Bu alanlarda alınan tedbirlere yük verilmesi gerekiyor. Ziraî sulama metotları değiştirilmeli. Kentlerde de alınması gereken tedbirler var. Yeşil alanların süratli bir biçimde tüketilmiş olması, su kaynaklarının kâfi olmaması ısınmayı ve kuraklığı etkiliyor. İstanbul’un merkezine Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet devirlerinde daima su taşınmış. İstanbul’un nüfusu giderek artıyor. Nüfusa oranla betonlaşma da artarak devam ediyor.

5) ALIŞIK OLMADIĞIMIZ HORTUMLARI NEDEN GÖRMEYE BAŞLADIK?

Burada en kıymetli nokta Karadeniz’den Akdeniz’e kadar denizlerin ortalama sıcaklıklarının yüksek olması. Denizlerin sıcak olması beraberinde bizim kararsızlık dediğimiz olayları oluşturuyor. Denizin sıcak olduğu bölgelerde, yüksek düzeylerden gelen bir soğuk hava ebediyen kararsızlık oluşturur. Aşağıda kalan sıcak ve nemli hava kaçmaya çalışır. Bu da şiddetli yağışlara neden olur. Son devirde Karadeniz’de, Ege’de, geçtiğimiz günlerde Antalya’da çok yağışlar meydana geldi. Tıpkı vakitte Antalya ve etrafında hortumların oluştuğunu gördük. Bu hortumlar artık daha da şiddetlenerek kıyı ve iç kesitlere girip ziyan vermeye başladı.

6) İKLİM KRİZİNE NEDEN PÜRÜZ OLAMIYORUZ?

İklim krizinin esas nedeni fosil yakıtlar. Ülkeler sanayi üretimini yaparken, etrafa ziyan veren tedbirlere de ek masraf yapmak istemiyorlar. Bu mevzuda en büyük etken Çin. Kullanılan yakıtların büyük bir çoğunluğu fosil yakıtlar. Fosil yakıtların içerisindeki karbon bileşeni süratli bir biçimde atmosfere karıştığında oksijenle birleşip karbondioksiti oluşturuyor. Karbondioksit süratli bir halde çoğalmaya başlıyor. Öteki bir etken de buzullar. Isınmadan ötürü eriyen buzulların içerisindeki karbondioksit, tekrar atmosfere karıştığı vakit global olarak ısınma suratı artış kazanıyor.

7) HANGİ TEDBİRLER ALINMALI?

İstanbul’da 10-15 sene öncesine kadar kişi başına düşen yeşil alan 4 m2 idi. Şu anda 2 m2’nin altına indi. Bu oranların kesinlikle muhakkak bir düzeyde tutulması gerekir. Kentlerde toprak alanlar oluşturulmak zorunda. Toprak da karbondioksiti absorbe eden etkenlerden bir tanesi. Biz bunun tam karşıtını yaparak iklim değişikliğini ve ısınmayı tetiklemiş oluyoruz. Irmakların, göllerin son derece pak olması gerekir ki içinde bulunan çok küçük mikroorganizmalar, karbondioksiti alarak belli bir istikrara getirmeye çalışsınlar. Tesislerimizde de gereken tedbirleri alıp karbondioksit ölçüsünü makul bir düzeye indirmemiz lazım. İmzalanan memleketler arası mutabakatlara kesinlikle uyulmalı.

Sözcü