İzmir’in Buca ilçesinde bulunan, 1956 yılında üretimine başlanan ve 1959 yılında hizmete açılan Buca Cezaevi, 30 Ekim 2020’de meydana gelen 6.9’luk zelzele sonrasında hasar almıştı. Sarsıntının akabinde cezaevinde bulunan mahkumlar, farklı cezaevlerine nakledilmişti. 62 yıllık cezaevi, mahkumların nakledilmesinin akabinde 17 Mayıs tarihinde resmen kapandı.
Bugüne dek 600 bin hükümlü ve tutuklunun barındığı ve pek çok sinemanın çevrildiği cezaevi, kapatılmasının akabinde görüntülendi. 80 dönümlük alanda 16 bloktan oluşan Buca Cezaevi, günümüz kaidelerinde fiziki yapısı ve bina yaşından dolayı muhtaçlığa karşılık vermekte zorlandıysa da hizmete açıldığı devir koşullarında mimari yapısı, içinde barındırabileceği hükümlü ve tutuklu kapasitesi olarak en üst seviyede inşa edilen kurum olarak tanımlanıyordu.
İnşa edildiği devirde Bayrampaşa Cezaevi ile birlikte Türkiye’nin en büyük iki ceza infaz kurumundan biri olan Buca Cezaevi, bin 300 kişilik kapasitesiyle faaliyete açılırken, ilerleyen devirlerde muhtaçlıklar doğrultusunda kapasitesi 3 bin şahsa yükseltilmişti. 2000’li yıllara kadar isimli, terör, çocuk ve bayan üzere tüm kabahat kümeleri ve cinsiyetlerin bir ortada (farklı koğuşlarda) barındırıldığı kurum olarak faaliyet göstermişti. 2000’li yıllardan sonra ise hata kümesi ve cinsiyete nazaran müstakil ceza infaz kurumlarının inşa edilmesiyle birlikte Buca Cezaevi’nde bulunan terör, bayan, çocuk hükümlü ve tutuklular, kabahat kümesine ve cinsiyetine uygun kurumlara nakledilmişti.
1959 yılında yerleşim alanlarının dışına inşa edilen Buca Cezaevi, vakit içinde kentin genişlemesiyle birlikte adeta kentin ortasında kaldı. Bugüne kadar yapılan istatistiki çalışmalar sonucunda ise 1959-2021 yılları ortasında Buca Cezaevinde yaklaşık 600 bin hükümlü ve tutuklunun barındığı tespit edildi. Buca Cezaevinin faaliyeti müddetince ünlü aktör ve aktrislerin rol aldığı birçok Yeşilçam sineması çekildi. Bu sinemalardan kimileri ise Orhan Gencebay ve Necla Nazır’ın oynadığı “Ben Doğarken Ölmüşüm” sineması ve İrfan Atasoy ve Hamiyet Yankı’nın rol aldığı “Susuz Yaz” sineması oldu. Öte yandan birtakım ünlü isimler de kısa periyodik olarak Buca Cezaevi’nde yattı.
2002’DEN BERİ 360 CEZAEVİ KAPATILDI
2002 yılından itibaren standartlara uymayan 360 ceza infaz kurumu kapatıldı. Bunların yüzde 26’sı 2017 yılından itibaren kapatıldı. Ulucanlar Ceza İnfaz Kurumu 2006 yılında kapatılmış, Ulucanlar’ı takiben Bayrampaşa Kapalı Ceza İnfaz Kurumu da 2008 yılında kapatılmıştı. 1959 yılından beri faaliyet gösteren Buca Cezaevi de kapatılan ceza infaz kurumları ortasındaki yerini aldı. 1978 yılında inşa edilen Diyarbakır Kapalı Ceza İnfaz Kurumunun da kapatılacağı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 9 Temmuz gününde kamuoyuna duyuruldu.
Sözcü
