Dolar/TL’de sert dalgalanma devam ediyor. 6 Kasım’da 8,57 ile tarihi doruğunu gören kur, geçen hafta 7,50’ye kadar geriledikten sonra, bugün tekrar 8 düzeyini aştı.

İktisat idaresinin değişimi ve Merkez Bankası’nın (TCMB) siyaset faizini artırıp fonlamada sadeleşmeye gitmesiyle düşen kur, son iki günde tekrar sert yükseldi.

Uzmanlar, yerlilerin devam eden döviz alımlarının son günlerdeki kur yükselişinde tesirli olabileceğini lakin net bir münasebet görmediklerini vurguluyor.

1- NEDEN REKOR KIRDI?

Yıla 5,95 düzeyinden başlayan kur, 6 Kasım’da 8,5793 ile tarihi tepesini görmüştü. Dolar karşısındaki yüzde 30’u aşan paha kaybıyla Türkiye, bu alanda dünyada birinci sıraya yükselmişti.

Faizlerin enflasyonun altında kalmasıyla yabancı sıcak paranın kaçışı, rezervlerin erimesi, yurt içi yerleşiklerin TL’den kaçıp dövize hamle etmesi, ihracat azalıp ithalat artarken turizmin tabana vurması ve jeopolitik tansiyonlar, kur artışını beraberinde getirmişti.

Özel bölümü, merkez bankası ve hazinesi yüklü döviz açığı taşıyan, endüstrisi ve tarımındaki yüksek ithal girdi oranı nedeniyle enflasyonunda yüksek seviyede kur geçişkenliği olan Türkiye’de, bu kur artışı iktisat idaresinde sarsıntı yarattı.

2- NEDEN DÜŞTÜ?

İktisat idaresinin değişmesi ve Cumhurbaşkanı’ndan finans sermayesini mutlu edecek seviyede bir faiz artışına onay sinyallerinin gelmesi, bunun üzerine de 19 Kasım’da TCMB’nin siyaset faizini yüzde 10,25’ten yüzde 15’e, yani fiili fonlama faizi seviyesine çekip, fonlamada sadeleşmeye gitmesi, kuru 7,50’ye kadar düşürdü.

Kur düşüşünde tesirli olan, yabancı sıcak paranın, pay senedi, tahvil ve swap (döviz-TL takası) kanallarından Türkiye’ye giriş yapması oldu.

6-13 Kasım periyodunda nette 928,1 milyon dolarlık pay senedi ve tahvil alan yabancı sermaye, swap kanalından da yaklaşık 4 milyar dolarlık giriş yaptı. Yani, yabancılar spot kurdan döviz satıp TL aldı. Aldıkları TL’yi swap (belirli bir vade için döviz-TL takası) ile Türk bankalarına verdi ve karşılığında döviz aldı. Swap sürecinin vadesine nazaran de TL faizi kazanmayı amaçladı.

Yaklaşık 5 milyar dolarlık yabancı sıcak para girişi sayesinde dolar/TL, 2001 sonrasındaki en iyi haftalık performansına imza attı.

3- NEDEN TEKRAR YÜKSELİŞE GEÇTİ?

Kur, bugün 8,04’ü gördü

Hollanda merkezli Rabobank‘tan gelişen piyasalar kıdemli döviz stratejisti Piotr Matys, sozcu.com.tr’ye yaptığı açıklamada, kurdaki artışta temel belirleyicinin yerlilerin TL satıp döviz alması olduğunu lisana getirdi.

Hakikaten, 6-13 Kasım’da 1,5 milyar dolar artan yurt içi yerleşiklerin döviz ve altın mevduatı, 13 Kasım sonrasında da yükselişini sürdürdü.

Faiz artışına karşın TL’ye dönük algının hassaslığın hala kırılgan olduğunu vurgulayan Matys, Avrupa Birliği ile Türkiye ortasında yeni diplomatik tansiyon üzere haberlerin görece çarçabuk TL’yi olumsuz etkileyebildiğine işaret etti.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) etkin rasyosu isimli düzenlemeyi “normalleşme” gerekçesiyle kaldırması bugün kurda 7,95’ten 7,84’e geri çekiliş getirse de daha sonra kur sert hareketle 8’i aştı.

Uzmanlar, yerlilerin devam eden döviz alımlarına işaret etseler de kur artışının münasebetlerine dair şimdi net kıymetlendirme yapmıyor.

4- BUNDAN SONRA NE OLUR?

Matys, son günlerdeki yükselişe karşın faiz artışı ve yüksek gerçek faiz nedeniyle kurda yakın vadede görünümün aşağı taraflı olduğunu düşünmeye devam ettiklerini söyledi.

Siyaset faizinin yüzde 15, mevcut enflasyonun yüzde 12 düzeyinde olduğu düşünülürse, Türkiye’de gerçek faiz yüzde 3 düzeyine yükselmiş durumda. Gerçekten, Fitch’in cuma günü yayımladığı açıklamada da, yüzde 3’lük gerçek faizin, misal ülkeler ortasında en yükseği olduğuna işaret edilmişti.

Yüksek gerçek faiz, yabancı yatırımcılar tarafından TL için olumlu faktör olarak görülürken, yerlilerin devam eden döviz alımlarının kur için üst taraflı baskı ögesi olarak görülüyor.

Pandemide dünya genelinde ve Türkiye’de artan hadiseler da Türkiye’nin döviz gelirleri açısından ve münasebetiyle kur açısından olumsuz olabilir. Aşı çalışmalarındaki olumlu haberler ise Türkiye için de beklentileri iyileştirebilir.

ABD ve AB ile tansiyonlardan kaynaklanan yaptırım telaşları de kurda ve ülke risk priminde belirleyici olacak.

İŞ YATIRIM: RASYONEL BİR NEDEN BULAMIYORUZ

İş Yatırım’ın bu sabah yayımladığı raporda “Kurdaki yükselişi Türk lirasına dönmek için fırsat olarak görüyoruz” dendi.

Dünya borsaları aşı haberleri, Biden’ın başkanlığı devralma sürecinin resmen başlaması ve eski Fed lideri Yellen’in Hazine Bakanı olarak atanacağı beklentisiyle yükselmeye devam ettiği hatırlatılan raporda, “Türkiye varlıkları dünyadan negatif ayrışmaya başladı. Türk lirası PPK toplantısı sonrası kapanışına nazaran %4’ten fazla bedel kaybederek son iki haftadaki yararının üçte birini geri verdi” denildi.

“Kurdaki artışı açıklayacak rasyonel bir neden bulamıyoruz” diyen İş Yatırım, şu sözleri kulandı:

“Jeopolitik risklerdeki artış” tasasıyla Türk lirasının iki günde %4 paha kaybetmesi açıklaması bize manalı gelmiyor. Libya’ya insani yardım taşıyan bir Türk kargo gemisinin Alman deniz kuvvetleri tarafından
durdurulup aranması Türkiye Avrupa bağlantılarını falan koparmaz.

Döviz kurundaki artışı Türk lirasının kıymet kazanmasını fırsat bilerek döviz vagonuna son anda binen yatırımcıların alışlarına bağlıyoruz. Ziyan durdur sistemini kullanan kurumsal yatırımcıların satışları sürece katkı yaptı. 2018 Eylül PPK toplantısı sonrasında da misal bir periyot görmüştük. Türk lirası 2 günde %5 bedel kaybetmiş sonraki iki haftada kaybını ziyadesiyle geri almıştı. Tarih tekerrür etmez lakin bu sefer da
benzeri bir gelişme görebiliriz.”

REUTERS: YABANCILAR GİRİŞLERİ AZALTTI

Reuters’ın bu sabah geçtiği haberde de bir bankanın Hazine masası işlemcisinin “Dün piyasada birçok kişi birbirine TL’nin neden bedel kaybettiğini soruyordu. Zira bu hareketi tetikleyecek bir haber akışı vardı diyemeyiz. Almanya-AB ile gemi olayı biraz satışı tetikledi diyebiliriz. Siyasi gelişmeler de o denli lakin TL’de %10 paha çıkarının akabinde kar satışlarının %1 civarında kalmasını beklerdik. Dün %2’nin üzerinde hatta daha fazla kayıp yaşandı” değerlendirmesi yer aldı.

Tıpkı bankacı, “TL’deki kayıp için ana belirleyicinin lokallerin altın başta olmak üzere döviz alımları olduğunu görüyoruz. Yabancı yatırımcı girişi 6 Kasım’dan sonra düne kadar aralıksız devam etti. Lakin 7.5 düzeyi aşağı tarafta kırılamadığında yabancı yatırımcının da girişlerini azalttığını gördük. Bu süreç lokal alımları ve 7.8 düzeyinde yabancı yatırımcının ziyan kes (stop-loss) buyruklarının çalışmasıyla tetiklenmiş görünüyor. Yerlinin TL konusunda ikna edilmesi gerekiyor. Ayrıyeten iktisat idaresinin, siyasetin yalnızca iktisat değil hukuk demokrasi ve memleketler arası bağlarda de değişimi gösterecek daha net adımları da görmek istediğini anlıyoruz.”

Sözcü