Geçen hafta perşembe gününe kadar piyasalara hakim olan iyimser hava, Merkez Bankası’nın faiz artırmama kararı ile dağıldı. Dolar 8.06’nın, euro ise 9.54’ün üzerine çıkarak tarihi tepelerini yeniledi. Uzmanlar TL’de yaşanan kıymet kaybında Merkez Bankası kararının en değerli neden olduğu görüşünde. Türkiye’nin borç ölçüsü ve ABD seçimleri de Türk Lirası’na baskı yapan en kıymetli nedenlerin başında geliyor.
1) MERKEZ BANKASI’NIN FAİZ KARARI
GÜZEL Parti Kalkınma Siyasetleri Lideri iktisatçı Prof. Dr. Ümit Özlale bahis hakkında yaptığı açıklamada, “Türk Lirası’nın geldiği bu düzeyin rekabetçi olma isteğinin değil beceriksizliğin bir sonucu olduğunu düşünüyorum.” sözlerini kullandı.
Merkez Bankası’nın faiz artırmama kararını doların üzerindeki risklerden biri olarak gören Özlale, “Bugün rastgele bir üniversitede temel iktisat derslerini almış bir öğrenci dış ticaret fazlası olmayan bir ülkede enflasyon ve risk primini düşürmeden faizler ve kuru tıpkı anda baskılamanın krize davetiye çıkaracağını bilir.” dedi ve şöyle devam etti:
Türkiye’nin en iyi araştırma imkanlarına ve beşeri sermayesine sahip kurumlarından biri olan Merkez Bankası’nın da bunu bilmeme ihtimali yok. O vakit insanın aklına gelen tek açıklama, dünyada yalnızca iki siyasetçinin inandığı “enflasyonun sebebi faizdir” telaffuzunun bağımsızlığı çoktandır kalmamış Merkez Bankası marifetiyle Türkiye’de test edilmesi oluyor. Bunun maliyetini de yükselen enflasyon, artan faizler, kronik işsizlik ve iflasın eşiğine gelmiş şirketler olarak ödüyoruz.
UYGUN Parti Kalkınma Siyasetleri Lideri Prof. Dr. Ümit Özlale
“AÇIKLANAN PROGRAMLAR MANASINI YİTİRİYOR”
Yeni iktisat programında iki sene sonrasının kur gayesinin aşıldığını belirten Prof. Özlale, “Merkez Bankası’nın enflasyon öngörüleri de tutmayacak. Üstelik bu durumla da birinci kere karşılaşmıyoruz. Sayın Bakan’ın her seferinde yeni diye açıkladığı programlar bir ay geçmeden manasını yitiriyor. Bugün dolar cinsinden yüzde 6’nın üzerinde bir faizle borçlanan, ekonomik gelişmeleri okuyamadığı için en az 40 milyar TL’lik ek faiz maliyetini bu devlete yükleyen iktisat idaresinin “kur ve faiz lobisinden” bahsetme imkanı kalmamıştır.” dedi.
Jeopolitik risklere de değinmek gerektiğini belirten Özlale, “Görünen o ki iktisat alanında alınan bu yanlış kararların maliyetini bir kere daha dış siyasetteki gelişmelere yükleme isteği var. Bunun artık vatandaşta ve iş dünyasında bir karşılığı yok.” tabirlerini kullandı.
Ekonomist Dr. Murat Kubilay
2) BIDEN’IN LİDER OLACAĞI BEKLENTİSİ
Sozcu.com.tr’ye konuşan ekonomist Dr. Murat Kubilay ABD seçimlerinin Türk Lirası üzerinde baskı oluşturduğunu söyledi. Döviz cinsinden borçlu şirketlerin finansal güçlerini muhafazalarında sorun yaratabileceği için, bu biçimde devam etmenin sürdürülebilir olmadığını söz eden Dr. Kubilay, “Ekonomi idaresi şu anda büyümenin daha evvel geldiği siyasetler uyguluyor. Önümüzdeki günlerde de şayet Merkez Bankası ek önlemler almazsa bu formda ilerleyecek.
Avrupa’daki corona virüsü olaylarının tekrar yükselişe geçmesi, Türkiye’de durumun berbatlaşması ve çok yüksek ihtimalli olmasa da kapatmaların imkan dahilinde bulunması ve ABD başkanlık seçimlerinde Demokrat Parti adayı Biden’ın muhtemel seçim zaferi de Türk Lirasına baskı yapıyor. Bu noktada Merkez Bankası bir sonraki toplantı tarihi olan 19 Kasım’a kadar kuru, makul düzeylerde tutmaya çalışacak lakin bunun için kâfi tedbirleri almadığından dışarısı bozulduğu için Türkiye’de de TL’nin bedel kaybının yükselmesi kaçınılmaz hale gelecek.” açıklamasında bulundu.
Piyasalarda hayal kırıklığı olduğunu ve dolar kurunda üst taraflı bir yükseliş gerçekleştiğini belirten Dr. Kubilay, “Diğer taraftan Merkez Bankası’nın yüklü ortalama fonlama faizini artırarak, fiili faizi üstte tutmasıyla da bu hayal kırıklığının süratli bir spekülatif atağa dönüşmesi şu ana kadar önlenmiş duruyor. Dolayısı ile Türk Lirası son bir kaç aydaki istikrarlı kıymet kayıplarına devam ederken çok büyük süratli sıçramaları da görmüyor.” dedi.
ABD Başkanlık seçimleri yaklaşırken, anket sonuçları Türkiye üzere gelişen ülkelerin para ünitelerini etkiliyor. İngiliz Financial Times gazetesi, Joe Biden’ın seçileceği beklentisinin TL ve Rus rublesini olumsuz etkilediğine, başka gelişen ülke para üniteleri ile TL ve rublenin farklı taraflarda hareket ettiğine dikkat çekti.
3) TÜRKİYE’NİN BORCUNU ÖDEYEMEYECEĞİ TASASI
Yalova Üniversitesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Baki Demirel ise Türkiye’nin borçlarına vurgu yaptı.
Doç. Dr. Demirel, “En değerli telaş global etraflarda bu kadar borcun ödenemeyecek olması tarafında. Kur yükselmesin diye kaybedilen yaklaşık 120 milyar dolar da bu kaygıları artırıyor.
Merkez Bankası’nın faiz konusunda yarattığı son belirsizlik hem faiz hem de döviz kuru üzerindeki baskıyı artırıyor. Merkez’in siyasetlerine olan inanç azaldı. Faizi yüzde 24 düzeyinden çok süratli bir halde yüzde 8.25 düzeyine çekti. Fakat tıpkı halde yükseltemiyor.” açıklamasında bulundu.
Yalova Üniversitesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Baki Demirel
4) JEOPOLİTİK RİSKLER TAKİP EDİLİYOR
Piyasada TCMB kararı haricinde yakından izlenen gelişmeler ortasında ABD seçimleri, Brexit, corona virüsünde global ve lokal artış trendi, AB ile tansiyonun yine artması tasası, Azerbaycan-Ermenistan tansiyonu ve S-400 hava savunma sistemleri konusunda devam eden süreç öne çıkıyor.
Sözcü
